Sinds 1 september sta ik niet meer voor de klas en heb ik de taak van adjunct-directeur opgenomen binnen mijn eigen school. Ik heb binnen die rol het geluk me te kunnen toeleggen op heel wat onderwijskundige thema’s. Het professionaliseringsbeleid verder vormgeven is een van de grote uitdagingen uit het lijstje.
Na de publicatie van het gesprek met Lieven Viaene over de onderwijsinspectie nam ik deze week de tijd om het jaarlijkse rapport van de onderwijsinspectie door te nemen. Volgens de Onderwijsspiegel 2020 slagen scholen die volgens of boven verwachting scoren op vlak van professionaliseringsbeleid erin om “de professionaliseringsnoden van de teamleden te koppelen aan de prioritaire doelen” van de school. Verder nemen deze scholen ook “initiatieven die leiden tot expertisedeling” (Onderwijsspiegel 2020, p.45).
Van individu naar team
Het is geen geheim dat professionalisering bij leerkrachten in Vlaanderen vooral gestuurd wordt vanuit individuele noden. Er is een groot aanbod aan nascholingsinitiatieven waarop individuele leerkrachten kunnen intekenen. Daarnaast zetten scholen traditioneel in op professionalisering via pedagogische studiedagen waarop teambreed gewerkt kan worden aan bepaalde thema’s. In het secundair onderwijs is er hiervoor van overheidswege één schooldag per schooljaar voorzien.
Aan beide aspecten van dit professionaliseringsverhaal zijn grote nadelen verbonden:
- we weten dat er weinig of geen transfer is van het individu naar het team wanneer er op individueel niveau nascholingen gevolgd worden;
- we weten dat 1 schooldag per jaar (zelfs wanneer die opgesplitst wordt in twee halve dagen) onvoldoende is om teamgericht te professionaliseren.
Gelukkig zijn er ook nog andere initiatieven die wel inzetten op transfer en teamgerichte veranderingsprocessen. Pedagogische begeleidingsdiensten bieden steeds vaker trajecten aan in plaats van losstaande belegeidingsinitiatieven. Ook andere nascholingscentra richten meerdaagse opleidingen op, komen naar de school, zijn gericht op meerdere leden van het team, hebben een toegepaste praktijkcomponent, vertrekken vanuit de probleemstelling van de leerkracht of werken met terugkomdagen voor reflectie en feedback. Al deze elementen dragen ertoe bij dat professionalisering meer op teamniveau zal kunnen gebeuren.
Gesprekken als bindmiddel
Toch zijn er nog steeds grote valkuilen. Tijd is er onbetwistbaar één van. Leerkrachten staan onder grote tijdsdruk. Om te professionaliseren moet er vaak lestijd of vrije tijd sneuvelen. Die (mentale) ruimte is er – zeker in coronatijden – niet altijd. Het is dus zoeken naar professionaliseringsmethodes die weinig mentale en praktische ballast meebrengen, en een hoog hefboomeffect hebben.
Informelere vormen van nascholing en professionalisering kunnen daar een antwoord op bieden. Op onze school werken we bijvoorbeeld met ‘Leren van elkaar’-sessies waarin collega’s elkaar op weg helpen op domeinen waarin ze expertise verworven hebben. Maar er is bovendien bijzonder veel bereidheid om elkaar spontaan en tussendoor op weg te helpen, zonder veel sturing.
Het is daarvoor wel noodzakelijk dat er voldoende contacten zijn binnen het team, en dat professionalisering en onderwijskwaliteit een gespreksitem kunnen zijn. Onderlinge gesprekken zijn de lijm die bestaande expertise in het team kan samenbrengen.
Teacher Tapp Vlaanderen
Een belangrijk aspect van het professionaliseringsbeleid is dus het stimuleren van deze onderwijsgerelateerde gesprekken. Op de dag van de leerkracht werd in Vlaanderen de app Teacher Tapp geïntroduceerd. Deze laagdrempelige app komt overgewaaid uit Groot-Britannië en legt onderwijsprofessionals elke dag 3 korte meerkeuzevragen voor. Na het invullen van de bevraging krijgen de deelnemers zicht op de antwoorden van de dag voordien én wordt er één tip van de dag meegegeven (in de vorm van een artikel of filmpje).
De vragen gaan in op een heel breed spectrum van topics. Er is uiteraard aandacht voor onderwijskundige aspecten van het beroep, maar ook voor welbevinden en wat luchtigere onderwerpen. Na de lancering las ik wel wat bedenkingen bij het initiatief:
- Zijn de vragen wel wetenschappelijk gefundeerd?
- Zijn de resultaten wel representatief?
- Doen alle vragen er wel toe?
De beheerders van de app hebben op de verschillende vragen al inhoudelijk gereageerd. De opmerkingen verdienen aandacht, maar gaan wat mij betreft voorbij aan het belangrijkste voordeel van dit initiatief: dankzij deze app gaan sinds begin oktober een 2000-tal onderwijsprofessionals gesprekken aan over allerlei onderwijstopics, het ene al wat zwaarwichtiger dan het andere.
Dit lijkt me de grote kracht van Teacher Tapp: het stimuleert dialoog over het onderwijs op de werkvloer. Dit zal het professionaliseringsbeleid in veel Vlaamse scholen ten goede komen. Dank daarvoor!
Meer info?
Website Teacher Tapp Vlaanderen
Download de app via Google Play | Via de App Store
Aanvulling: ook in Nederland is de app al enige tijd actief. Gebruikers in de verschillende landen gebruiken dezelfde app, maar op basis van hun registratiegegevens krijgen ze de vragen van het land waarin ze werken aangeboden. Meer info over de Nederlandse versie vind je hier.
